Jakie zmiany czekają nas w ZUS w najbliższym czasie?

Zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych i składkach ZUS wprowadzane od 2026 roku mają na celu znaczące uproszczenie i uelastycznienie obowiązków przedsiębiorców i pracowników. Prognozy wskazują, że od tego roku czeka nas szereg istotnych modyfikacji, które wpłyną na wysokość składek, ich formę oraz obowiązujące zwolnienia. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy najważniejsze zmiany, ich mechanizmy, a także konsekwencje dla różnych grup ubezpieczonych.

Podstawowe założenia zmian w składkach ZUS od 2026 roku

Od 2026 roku przewiduje się zmiany w sposobie obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. Kluczowym elementem jest wprowadzenie stałej składki zdrowotnej, która ma zastąpić dotychczasowe, bardziej skomplikowane zasady rozliczania. Podstawa wymiaru składek będzie zależała od prognozowanego minimalnego wynagrodzenia, które w 2026 roku ma wynieść około 5 020 zł [1].

Podobnie jak wcześniej, składki społeczne będą naliczane od podstawy związanej z wynagrodzeniem minimalnym, co wpłynie na wysokość emerytur, rent, chorobowego oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Jednakże od 2026 roku pojawi się stała stawka składki zdrowotnej na poziomie 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli w przybliżeniu 3 765 zł [2].

Zmiany w składce zdrowotnej – model stałej stawki

Najważniejszą nowością jest wprowadzenie stałej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Dotąd składka ta oparta była o dochód przedsiębiorcy, co powodowało znaczne wahania i trudności w kalkulacji. Od 2026 roku przedsiębiorcy będą płacić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia. Dla przykładowego wynagrodzenia 5 020 zł (według projektu) oznacza to składkę w wysokości około 338,85 zł miesięcznie [2][3].

Drugim ważnym aspektem jest istnienie części zmiennej składki zdrowotnej. Od dochodu przekraczającego 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia (w 2024 r. było to ponad 12 823 zł), będzie naliczana dodatkowa składka wynosząca 4,9%. Ten mechanizm dotyczy głównie przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej i podatku liniowego, co pozwoli na dostosowanie składek do faktycznych dochodów [2].

Wpływ zmian na składki społeczne i wypadkowe

W ramach reformy przewiduje się również zmiany w składkach wypadkowych ZUS. Ich wysokość będzie się wahać od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru, w zależności od branży i poziomu ryzyka zawodowego [1]. To oznacza, iż firmy z branż o wyższym ryzyku będą musiały opłacać wyższe składki, co ma wpłynąć na zabezpieczenie pracowników w razie wypadków w miejscu pracy.

Odnośnie zwolnień, od 2026 roku kobiety po 55. roku życia oraz mężczyźni po 60. roku życia będą zwolnieni z obowiązku opłat na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, gdy podstawowa składka wymiarowa jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Zwolnienia te obejmują także samozatrudnionych o niskich podstawach wymiaru [1].

Konsekwencje dla przedsiębiorców i pracowników

Przejście na model stałej składki zdrowotnej gwarantuje większą przewidywalność kosztów dla przedsiębiorców, co ułatwi planowanie wydatków i budżetu. Dodatkowo, system będzie mniej skomplikowany, eliminując konieczność ciągłego monitorowania dochodów i ich zmian.

Warto zaznaczyć, że wprowadzone zmiany mogą wpłynąć na wysokość opłat w różnych branżach – szczególnie tych o wyższym ryzyku, gdzie składki będą wyższe. Dla pracowników etatowych drobne modyfikacje mogą prowadzić do stabilizacji i przewidywalności składek na ubezpieczenia społeczne.

W przypadku przedsiębiorców, szczególnie tych prowadzących jednoosobową działalność, nowe rozporządzenie oznacza lepszą klarowność i mniejsze ryzyko nieprzewidzianych kosztów. Z kolei adresaci ulg zwolnień – osoby po 55. lub 60. roku życia – korzystają z istotnych preferencji, co może zwiększyć ich motywację do kontynuowania działalności.

Podsumowanie i prognozy na przyszłość

Podsumowując, od 2026 roku zmiany w systemie składek ZUS mają charakter przede wszystkim uproszczenia i uelastycznienia rozliczeń. Wprowadzenie stałej składki zdrowotnej, powiązanie składek społecznych z minimalnym wynagrodzeniem oraz dostosowanie zwolnień dla starszych ubezpieczonych to kroki, które mają poprawić funkcjonowanie systemu i zwiększyć jego transparentność [3].

Patrząc na prognozy, można oczekiwać, że przyjęte rozwiązania będą miały pozytywny wpływ na rynek przedsiębiorców, zmniejszając biurokrację i zwiększając stabilność finansową. Jednakże osoby rozliczające się na podstawie innych form opodatkowania będą musiały dokładnie przeanalizować nowe zasady, aby zoptymalizować swoje zobowiązania.

Źródła:

• [1] https://www.ifirma.pl/blog/skladki-zus-2026-jak-moze-zmienic-sie-wysokosc-skladek-w-przyszlym-roku/
• [2] https://www.pit.pl/aktualnosci/skladka-zdrowotna-2026-etat-a-dzialalnosc-gospodarcza-jak-zmiany-wplyna-na-pracownikow-1011054
• [3] https://www.gov.pl/web/finanse/sejm-przyjal-ustawe-zmieniajaca-podstawe-wymiaru-skladki-zdrowotnej-dla-przedsiebiorcow