Kto jest zobowiązany do płacenia składki zdrowotnej?

Kto jest zobowiązany do płacenia składki zdrowotnej? Odpowiedź jest jednoznaczna – obowiązek ten obejmuje zarówno osoby zatrudnione na umowę o pracę, jak i przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. W 2025 roku zakres podmiotów zobligowanych do regulowania składki zdrowotnej został utrzymany, lecz zasady jej naliczania oraz wysokość mogą się znacznie różnić w zależności od sytuacji zawodowej i formy opodatkowania.

Kogo dotyczy obowiązek płacenia składki zdrowotnej?

Obowiązek płacenia składki zdrowotnej w Polsce dotyczy kluczowych grup zawodowych. Przede wszystkim są to pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę, przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą oraz osoby wykonujące pozarolniczą działalność (także twórcy i artyści). Opłacaniem składki są również objęte osoby współpracujące z przedsiębiorcami, a także osoby, które korzystają z ulgi na start. Składka ta stanowi podstawę do uzyskania prawa do świadczeń w publicznym systemie ochrony zdrowia finansowanym przez NFZ.

Podziale podlegają również osoby, które formalnie prowadzą działalność pozarolniczą, ale nie osiągają z niej przychodów. Oni zobowiązani są do płacenia składki zdrowotnej w wyliczonej stałej wysokości, podobnie jak osoby rozpoczynające działalność.

Proces naliczania składki zdrowotnej – kluczowe zależności

Sposób wyliczania składki zdrowotnej uzależniony jest od formy opodatkowania oraz poziomu uzyskiwanych dochodów lub przychodów. Podstawy wymiaru różnią się dla każdej grupy ubezpieczonych. Dla pracowników na umowie o pracę składka jest odprowadzana przez pracodawcę i oparta o wynagrodzenie brutto.

Dla przedsiębiorców stosowane są dwa główne modele:

• Wyliczenie podstawy jako określony procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za IV kwartał roku poprzedniego.
• Wyliczenie składki bezpośrednio od dochodu lub przychodu, zależnie od przyjętej formy rozliczeń podatkowych (np. podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).

W wyniku zmian w 2025 roku ograniczono możliwość odliczenia składek zdrowotnych od podatku. Często wysokość dochodu bądź formy opodatkowania istotnie wpływa na ostateczną kwotę składki.

Wysokość składki zdrowotnej w 2025 roku

Ilość odprowadzanej składki zdrowotnej w nadchodzącym roku jest precyzyjnie określona dla różnych grup:

• Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą bez uzyskiwania przychodów opłacają składkę od podstawy wynoszącej 100% przeciętnego wynagrodzenia, czyli w 2025 roku będzie to 769,43 zł miesięcznie.
• Osoby współpracujące z przedsiębiorcami lub korzystające z ulgi na start płacą składkę od 75% przeciętnego wynagrodzenia, co daje 577,07 zł miesięcznie.
• Dla podatników na podatku liniowym podstawowa składka wynosi około 310 zł miesięcznie dla dochodu do 15 648 zł. Po przekroczeniu tego progu składka wynosi 4,9% od nadwyżki ponad ten limit dochodu.

Podstawą do wszystkich tych obliczeń jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w IV kwartale 2024 roku, które wynosi 8 549,18 zł. Mechanizm przeliczeń oraz obowiązujące stawki procentowe sprawiają, że ostateczne obciążenie może być różne względem osiąganych przychodów i formy prowadzenia działalności.

Zależność składki zdrowotnej od innych ubezpieczeń

Płatność i wysokość składki zdrowotnej wiążą się ściśle z ubezpieczeniami społecznymi. Odprowadzenie składki stanowi warunek niezbędny do korzystania z usług służby zdrowia w kraju, a prawidłowe rozliczenie ma wpływ na zakres udzielanych świadczeń medycznych. Obsługą przyjmowania składek oraz ich formalnym przekazaniem do NFZ zajmuje się ZUS.

Zmiany przepisów na przestrzeni lat powodowały stopniową ewolucję mechanizmu naliczania i odprowadzania składki. Obowiązkowi rozliczania składki zdrowotnej nie można się uchylić, a jej brak skutkuje utratą uprawnień do refundowanych świadczeń zdrowotnych.

Specyficzne przypadki i konsekwencje dla płatników

Każda z wymienionych grup płatników musi mieć świadomość, że prawidłowe oraz terminowe regulowanie składek zdrowotnych jest niezbędne do zachowania ciągłości uprawnień w ramach publicznej opieki zdrowotnej. Nawet w przypadku braku przychodu, przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność nadal mają obowiązek opłacenia składki w kwocie określonej przez przepisy.

Ustalanie podstawy wymiaru – czy to zryczałtowanej, czy ustalanej od rzeczywistych dochodów – podlega corocznym modyfikacjom. Niezależnie od wybranej formy rozliczeń podatkowych, należy śledzić wytyczne oraz obowiązujące progi.

Wszelkie nieprawidłowości, opóźnienia lub zaniżenia wpłat mogą skutkować nie tylko sankcjami finansowymi ze strony ZUS, ale również ograniczeniem dostępu do finansowanych przez NFZ świadczeń zdrowotnych.

Podsumowanie – kto musi płacić składkę zdrowotną?

Obowiązek opłacania składki zdrowotnej odnosi się do szerokiej grupy osób aktywnych zawodowo w Polsce. Dotyczy to nie tylko zatrudnionych na umowę o pracę, lecz także przedsiębiorców prowadzących własną działalność, osób współpracujących, korzystających z ulg oraz twórców czy osób prowadzących działalność bez bieżących przychodów. Wysokość i sposób naliczania składki są uzależnione od wybranej formy opodatkowania oraz osiąganych dochodów czy przychodów.

Prawidłowe uregulowanie składek zdrowotnych stanowi warunek legalnego korzystania z publicznych świadczeń medycznych oraz zabezpiecza płatników na wypadek potrzeby korzystania z usług systemu ochrony zdrowia. Regularne wpłaty są monitorowane przez ZUS, a odpowiednie ich wyliczenie i terminowość wpłat mają kluczowe znaczenie nie tylko podatkowe, ale i zdrowotne.