Składka zdrowotna – od dochodu czy przychodu przedsiębiorcy?

Składka zdrowotna pozostaje jednym z najważniejszych obowiązkowych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W 2025 roku sposób jej wyliczania zależy głównie od wybranej formy opodatkowania przedsiębiorcy oraz od tego, czy podstawą ustalenia świadczenia będzie dochód, przychód czy stała kwota. Ponieważ stawki i zasady są ściśle określone w przepisach, warto precyzyjnie omówić, jakie mechanizmy obowiązują obecnie dla poszczególnych grup przedsiębiorców i od czego faktycznie zależy wysokość składki zdrowotnej^[1][2][3].

Podstawowe pojęcia dotyczące składki zdrowotnej

Składka zdrowotna to ustawowo określona opłata przeznaczona na finansowanie ubezpieczenia zdrowotnego wszystkich przedsiębiorców w Polsce. Kluczowym rozróżnieniem są tu przychód – czyli suma wszystkich wpływów osiąganych przez przedsiębiorcę przed potrąceniem kosztów – oraz dochód, którym jest przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu^[3].

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej oznacza wartość, od której wylicza się składkę. Jest to kwota różna dla poszczególnych form opodatkowania i corocznie podlega aktualizacji w oparciu o przeciętne i minimalne wynagrodzenia oraz aktualne limity ustawowe^[1][3][4].

Na wysokość składki decydująco wpływa zarówno osiągnięty przez przedsiębiorcę dochód, jak i przychód, ale tylko w przypadku wybranych systemów rozliczeń podatkowych. Rozróżnienie to jest zasadnicze dla poprawnego rozliczenia miesięcznej oraz rocznej składki zdrowotnej^[2][3].

Składka zdrowotna przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych

Dla przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem podstawą wymiaru składki zdrowotnej nie jest dochód, lecz przychód. Jeśli przedsiębiorca nie przekroczy w danym roku podatkowym progu 60 000 zł rocznych przychodów, składka zdrowotna wyliczana jest od kwoty stanowiącej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dla 2025 r. ta podstawa wynosi 5 129,51 zł, co przekłada się na miesięczną składkę zdrowotną 461,66 zł^[1][2].

Jeżeli przychody przedsiębiorcy przekroczą ustawowy próg 60 000 zł, konieczna jest korekta składki, która wówczas wzrasta. Każdy poziom przychodu określa inny pułap podstawy wymiaru, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Po zakończeniu roku przedsiębiorca weryfikuje poprawność wpłat za poszczególne miesiące i dokonuje ewentualnej dopłaty lub zwrotu nadpłaty^[1][2].

Wprowadzenie tego sposobu rozliczania wynika z przepisów Polskiego Ładu i ma uprościć oraz ujednolicić system wyliczania składek dla ryczałtowców, eliminując jednocześnie możliwość odliczania składki zdrowotnej od dochodu lub wliczania jej w koszty^[3].

Składka zdrowotna przy podatku liniowym i skali podatkowej

Przedsiębiorcy rozliczający się według skali podatkowej lub podatku liniowego obliczają składkę zdrowotną od dochodu. Kwota składki wynosi zawsze 9% osiągniętego w danym miesiącu dochodu, lecz ustawodawca określił także minimalną podstawę wymiaru, poniżej której składka nie może spaść. Od lutego 2025 roku ta minimalna podstawa to 75% minimalnego wynagrodzenia i wynosi 3 499,50 zł, co przekłada się na minimum 314,96 zł miesięcznie^[3][4].

Składka wyliczana jest i opłacana w cyklu miesięcznym. Przy rozliczeniu rocznym przedsiębiorca weryfikuje sumę wpłaconych składek z dochodem wykazanym za rok podatkowy. Jeśli faktyczna wysokość dochodu okaże się wyższa niż zadeklarowane miesięczne podstawy, trzeba dopłacić różnicę, która uzupełni składki do właściwego poziomu^[3][4].

Zmiany przepisów Polskiego Ładu usunęły możliwość odliczania składki zdrowotnej od dochodu i wliczania jej do kosztów uzyskania przychodu. Od 2025 roku limit odliczenia składki zdrowotnej dla podatku liniowego będzie wynosił 12 900 zł^[2][3].

Składka zdrowotna dla przedsiębiorców na karcie podatkowej

Przedsiębiorcy rozliczający się według karty podatkowej opłacają składkę zdrowotną od zawsze tej samej bazy, niezależnie od osiąganego przychodu. Podstawę tej składki w 2025 roku stanowi 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli 3 499,50 zł. W rezultacie składka miesięczna wynosi 314,96 zł i nie podlega zmianom w zależności od uzyskiwanych wpływów^[2][4].

Ten typ rozliczenia daje przewidywalność kosztów, ale nie pozwala na obniżenie wysokości składki, nawet jeśli przychody przedsiębiorcy znacząco spadną w trakcie roku. Mechanizm ustalania wysokości składki dla tej grupy jest zatem oderwany zarówno od przychodu, jak i dochodu^[4].

Zależność składki zdrowotnej od dochodu lub przychodu w różnych formach opodatkowania

To, czy przedsiębiorca opłaca składkę zdrowotną od dochodu czy od przychodu, bezpośrednio wynika z wybranej formy opodatkowania. Ryczałtowcy rozliczają się od przychodu, podczas gdy podatnicy na skali i liniowo – od dochodu. Z kolei przedsiębiorcy na karcie podatkowej płacą składkę od stałej kwoty, czyli 75% minimalnego wynagrodzenia, niezależnie od rzeczywistych przychodów lub dochodów^[1][2][3][4].

Wysokość składki zdrowotnej łączy się również z corocznym przeliczaniem minimalnego i przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Oznacza to, że każda zmiana tych progów wywołuje automatyczną korektę zarówno minimalnych, jak i maksymalnych składek zdrowotnych na kolejny rok podatkowy^[3][4].

Podsumowanie: Składka zdrowotna przedsiębiorcy – od przychodu, dochodu czy stała kwota?

Najważniejszym kryterium dla przedsiębiorcy pozostaje forma opodatkowania, od której zależy wybór podstawy wymiaru składki zdrowotnej. W praktyce:

• Ryczałtowcy płacą składkę zdrowotną od przychodu, przy określonych limitach rocznych oraz konieczności dopłat po przekroczeniu progu.
• Przedsiębiorcy na podatku liniowym lub skali rozliczają składkę od dochodu, z zastrzeżeniem minimalnej miesięcznej podstawy.
• Podatnicy na karcie podatkowej płacą składkę od stałej kwoty niezależnie od osiąganych przychodów czy dochodów.

Zmiany systemowe z ostatnich lat, zwłaszcza w ramach Polskiego Ładu, wyeliminowały możliwość odliczania składki od podatku i istotnie wpłynęły na mechanizmy jej wyliczania, wymuszając na przedsiębiorcach regularną weryfikację podstaw wymiaru i dostosowanie swoich rozliczeń do aktualnych przepisów^[2][3][4].

Źródła:

• [1] https://www.zus.pl/en/-/informacja-w-sprawie-podstawy-wymiaru-sk%C5%82adki-oraz-kwoty-sk%C5%82adki-na-ubezpieczenie-zdrowotne-w-2025-r.-dla-niekt%C3%B3rych-grup-ubezpieczonych
• [2] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-nowy-polski-lad-skladka-zdrowotna-uzalezniona-od-dochodu-i-bez-odliczenia
• [3] https://firmove.pl/aktualnosci/finanse/podatki/skladka-zdrowotna-w-2025-jak-ja-obliczyc
• [4] https://www.zus.pl/en/firmy/przedsiebiorco-przeczytaj-wazne/kalkulator-skladki-zdrowotnej