ZUS 9% – od dochodu czy przychodu przedsiębiorcy?

Składka zdrowotna ZUS dla przedsiębiorców jest naliczana jako 9% dochodu w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych (skala podatkowa) lub jako 4,9% dochodu w przypadku podatku liniowego. Składka ta nie jest liczona od przychodu przedsiębiorcy, choć wartości przychodu mają wpływ na jej minimalny poziom[3][4][6].

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej – dochód czy przychód?

Decydującym czynnikiem przy obliczaniu wysokości składki zdrowotnej ZUS jest dochód przedsiębiorcy, jeśli korzysta on ze skali podatkowej. Odpowiednio, przedsiębiorcy korzystający z podatku liniowego również naliczają składkę od dochodu, jednak stawka wynosi w tym przypadku 4,9%[3][4].

W niektórych przypadkach istnieje możliwość deklarowania podstawy wymiaru składki w oparciu o przychód, choć jest to opcja wybierana przez przedsiębiorców spełniających określone kryteria[1][3].

Co istotne, zasady te podlegają cyklicznym aktualizacjom, a aktualne trendy legislacyjne wskazują na coraz częstsze zróżnicowanie podstawy wymiaru składki, w szczególności w zależności od skali osiąganych przychodów[2][4].

Minimalna i maksymalna wysokość składki zdrowotnej przedsiębiorców

Bez względu na poziom osiąganych dochodów lub przychodów składka zdrowotna przedsiębiorcy nie może być niższa niż 314,96 zł miesięcznie, nawet jeśli wyliczona stawka procentowa byłaby niższa – jest to ustanowione ustawowo minimum[1][3].

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej, szczególnie przy wysokich przychodach, ulega zmianie. W 2025 roku dla przedsiębiorców, których przychody przekroczą 300 tys. zł rocznie, składka będzie liczona nawet od kwoty do 180% przeciętnego wynagrodzenia, co skutkuje podwyższeniem wymaganej składki miesięcznej[2][4].

Koncepcje: dochód i przychód w systemie składek ZUS

Podstawą naliczania składki zdrowotnej w ZUS jest jasno określone pojęcie dochodu: jest to różnica między przychodem a kosztami uzyskania. W przypadkach określonych przepisami lub na wniosek przedsiębiorcy jako podstawa może zostać przyjęty przychód zamiast dochodu[1][3].

Przyjęta podstawa ma kluczowe znaczenie zarówno dla wysokości odprowadzanej składki, jak również dla zakresu ewentualnych ulg podatkowych czy możliwości odliczeń składek od podatku lub kosztów uzyskania przychodu[5].

Zasady rozliczania składki zdrowotnej a forma opodatkowania

Przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym mają możliwość zaliczenia opłaconej składki zdrowotnej do kosztów uzyskania przychodu lub odliczenia jej od dochodu w limicie do 11 600 zł w 2024 roku. Taka możliwość nie występuje przy skali podatkowej, gdzie składka zdrowotna nie podlega odliczeniu od podatku od osób fizycznych[5].

Proces obliczania i rozliczania składki każdorazowo jest indywidualny i uzależniony od rzeczywistych dochodów przedsiębiorcy, deklarowanych przy podatku liniowym oraz wysokości osiąganych przychodów w danym roku podatkowym[4].

Stawki i wysokości składek zdrowotnych w liczbach

Aktualnie obowiązujące stawki procentowe to 9% dla przedsiębiorców korzystających ze skali podatkowej oraz 4,9% dla tych, którzy wybrali podatek liniowy[3][4]. W praktyce oznacza to, że wysokość składki rośnie proporcjonalnie do osiąganego dochodu.

W dokumentach źródłowych znajdziemy konkretne wysokości składek zdrowotnych: od 314,96 zł jako minimum, przez 461,66 zł i 769,43 zł, aż do 1384,97 zł w 2025 roku w przypadku wysokich przychodów[4]. Składka jest zatem silnie powiązana z poziomem aktywności gospodarczej przedsiębiorcy i zmienia się w zależności od formy opodatkowania oraz sumy przychodów i kosztów poniesionych w danym roku podatkowym.

Podsumowanie: ZUS 9% – od dochodu czy przychodu?

W przypadku przedsiębiorców na skali podatkowej składka zdrowotna ZUS wynosi 9% dochodu, co oznacza bezpośrednie powiązanie wysokości składki z osiąganym wynikiem finansowym firmy. Natomiast korzystanie z przychodu jako podstawy wymiaru jest dostępne tylko w określonych okolicznościach i dla wybranych grup przedsiębiorców[1][3][4]. Kluczową rolę w rozliczeniach odgrywają również minimalne i maksymalne pułapy składki, które gwarantują, że obowiązek odprowadzania składki jest proporcjonalny do rzeczywistych możliwości firmy.

Źródła:

• [1] https://pomoc.ifirma.pl/pomoc-artykul/zasady-liczenia-skladki-zdrowotnej-a-serwis-ifirma-pl/
• [2] https://symfonia.pl/blog/finanse-i-ksiegowosc/poradnik-ksiegowej/skladka-zdrowotna-dla-przedsiebiorcow/
• [3] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-nowy-polski-lad-skladka-zdrowotna-uzalezniona-od-dochodu-i-bez-odliczenia
• [4] https://www.inforlex.pl/dok/tresc,FOB0000000000006860412,Skladka-zdrowotna-2025-Kto-skorzysta-na-zmianach.html
• [5] https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/odliczenie-skladek-na-ubezpieczenie-zdrowotne/
• [6] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-dochod-na-cele-wyliczenia-skladki-zdrowotnej