Czy rolnik prowadzący własną działalność musi płacić ZUS?

Czy rolnik prowadzący własną działalność musi płacić ZUS? To kluczowe pytanie zadaje sobie wielu osób gospodarujących na własnych gruntach, którzy decydują się na prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Odpowiedź zależy przede wszystkim od wysokości osiąganego dochodu oraz spełnienia określonych warunków formalnych.

Kiedy rolnik nie musi płacić składek ZUS?

Rolnik prowadzący własną działalność może kontynuować ubezpieczenie w KRUS, o ile jego roczny podatek dochodowy od tej działalności nie przekroczy ustalonego limitu. W 2025 roku limit ten wynosi 4 576 zł [2][4]. Przekroczenie tej granicy oznacza konieczność opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w ZUS, zamiast w KRUS [3].

Aby zachować prawo do ubezpieczenia w KRUS, rolnik musi również spełnić inne warunki: nie może mieć prawa do emerytury oraz nie powinien być zatrudnionym pracownikiem [2]. Ponadto rolnicy zobowiązani są do prowadzenia gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 1 ha przeliczeniowego w przypadku migracji z ZUS do KRUS [6].

Jakie są formalności związane z ubezpieczeniem?

Podstawowym obowiązkiem rolnika prowadzącego działalność gospodarczą jest złożenie oświadczenia lub zaświadczenia o wysokości podatku dochodowego w KRUS. Aktualnie termin ten mija z reguły 31 maja każdego roku [1][4]. Jeżeli działalność została rozpoczęta w ciągu roku, oświadczenie należy złożyć w ciągu 14 dni od rozpoczęcia działalności [9]. Niedopilnowanie tych terminów lub nieprzedstawienie wymaganych dokumentów może skutkować utratą prawa do ubezpieczenia w KRUS i automatycznym objęciem ubezpieczeniem w ZUS [3][9].

Co się dzieje po przekroczeniu limitu podatku?

Jeżeli rolnik przekroczy limit podatku dochodowego, jest zobowiązany do zarejestrowania się w ZUS i opłacania składek zgodnie z zasadami obowiązującymi dla przedsiębiorców [3]. Należy przy tym pamiętać, że przekroczenie tego limitu nawet w jednym roku podatkowym powoduje utratę możliwości kontynuowania ubezpieczenia w KRUS w zakresie działalności gospodarczej na kolejne lata [3].

Dla rolników prowadzących dodatkową działalność gospodarczą składka emerytalno-rentowa w KRUS wynosi dwukrotność podstawowej stawki [4], co należy wziąć pod uwagę przy wyliczaniu kosztów prowadzenia działalności.

ZUS a zatrudnienie przez rolnika

W przypadku gdy rolnik zdecyduje się zatrudnić pracownika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ciąży na nim obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego w ZUS w terminie 7 dni od nawiązania umowy o pracę [5]. Zatrudnienie nie wpływa jednak automatycznie na zmianę systemu własnego ubezpieczenia rolnika, pod warunkiem że nie zostaną naruszone pozostałe zasady dotyczące limitu podatku i statusu gospodarstwa [5].

Aktualne trendy: coraz więcej rolników z działalnością gospodarczą

Obecnie obserwuje się wzrost liczby rolników decydujących się na prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Motywacją są nie tylko dodatkowe zarobki, ale i dywersyfikacja przychodów gospodarstw [4]. Jednocześnie rolnicy muszą zwracać szczególną uwagę na limit podatku oraz spełnienie wszystkich warunków formalnych, by nie utracić uprawnień do korzystniejszego ubezpieczenia w KRUS [4].

Podsumowanie – kluczowe obowiązki rolnika z działalnością

W skrócie, rolnik prowadzący własną działalność gospodarczą nie musi płacić składek ZUS, jeśli nie przekracza określonego limitu podatku dochodowego oraz spełnia wymogi formalne dotyczące statusu w KRUS [2][3][4]. Przekroczenie tego limitu lub niespełnienie wymagań oznacza obowiązek przejścia z KRUS do ZUS. Niezmiernie ważne jest każdorazowe złożenie odpowiednich dokumentów w terminie oraz ciągłe monitorowanie poziomu podatku dochodowego, by uniknąć niekorzystnych konsekwencji prawno-finansowych [1][9].

Źródła:

• [1] https://www.inforlex.pl/dok/tresc,FOB0000000000006912437,Rolnicy-przedsiebiorcy-do-2-czerwca-2025-r-musza-zlozyc-w-KRUS-zaswiadczenie-o-wysokosci-podatku-dochodowego.html
• [2] https://zielonalinia.gov.pl/krus-czy-zus-czyli-rolnik-z-dzialalnoscia-46381
• [3] https://www.krus.pl/dzialalnosc-rolnicza-gospodarcza/limit-podatku-dochodowego-a-ubezpieczenie-krus-w-2025-roku/
• [4] https://agroprofil.pl/wiadomosci/jaki-jest-limit-podatku-krus-w-2025-roku-wazne-zmiany/
• [5] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-pracownik-zatrudniony-przez-rolnika-a-obowiazek-zgloszenia-do-zus
• [6] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-przejscie-z-zus-na-krus-jak-to-mozliwe
• [9] https://www.gov.pl/web/krus/zasady-podlegania-ubezpieczeniu-spolecznemu-rolnikow-w-przypadku-jednoczesnego-prowadzenia-dzialalnosci-rolniczej-i-pozarolniczej-dzialalnosci-gospodarczej